Kategorie kolarskich wyścigów i grup zawodowych 2022

Czym się różni grupa WorldTeam od ProTeamu a wyścig World Touru od wyścigu “Pro”? Międzynarodowa Unia Kolarska nie ułatwia kibicom zorientowania się w zawiłościach prowadzonych przez nią klasyfikacji. My to dla Was zrobimy. 

Przepisy, klasyfikacje i rankingi Międzynarodowej Unii Kolarskiej ciągle ewoluują. Z jednej strony starają się dostosować do zmian w rzeczywistości społecznej czy ekonomicznej, z drugiej włodarze światowego kolarstwa próbują nieustająco poprawiać system, by ten był bardziej atrakcyjny, bardziej sprawiedliwy lub też… z innych, nie do końca znanych powodów. 

Kolejnych iteracji nazewnictwa grup zawodowych, rankingów oraz klasyfikacji wyścigów było już tak wiele, że nie będziemy się tu skupiać na historii, tylko w miarę prosto postaramy się przybliżyć aktualny stan na sezon 2022. 

WorldTeams, Pro Teams, Continental, czyli grupy zawodowe

UCI przyznaje trzy poziomy licencji dla grup zawodowych. Wbrew pozorom “ProTeams” nie są najbardziej “pro”, ponieważ najwyżej w hierarchii znajdują się “WorldTeams”. Zmiana nazwy nastąpiła niedawno, ma między innymi rozróżniać ekipy w pełni zawodowe: World i Pro Teams od drużyn “Continental”, które często skupiają się na zatrudnianiu młodszych zawodników, mają mniejsze budżety i zazwyczaj bardziej lokalny kalendarz startów. 

Tradycyjnie i równolegle, podział na kategorie zwykło również nazywać się “dywizjami”, zaczynając od pierwszej, najlepszej. 

UCI WorldTeams (1. dywizja)

Elita światowego kolarstwa. UCI WorldTeams to w 2022r 18 zespołów złożonych maksymalnie z 31 zawodników (w sezonie 2023 będzie to 30). Minimalna roczna pensja zawodnika to $60000 rocznie. Zespoły te mają zagwarantowany start we wszystkich wyścigach kalendarza UCI World Tour. Po sezonie 2022 licencję WorldTeam otrzyma 18 najlepszych zespołów z łączonego rankingu ekip wszystkich dywizji z zaznaczeniem, że WorldTeams 2023 spełnią kryteria finansowe, formalne i etyczne (chodzi głównie o procedury antydopingowe). W przypadku braku przedstawienia np. gwarancji finansowania, licencja przypadnie kolejnym drużynom spełniającym te warunki.

W sezonie 2022 są to następujące zespoły:

• AG2R CITROEN TEAM (ACT – FRA)
• ASTANA QAZAQSTAN TEAM (AST – KAZ)
• BORA – HANSGROHE (BOH – GER)
• COFIDIS (COF – FRA)
• EF EDUCATION – NIPPO (EFN – USA)
• GROUPAMA – FDJ (GFC – FRA)
• INEOS GRENADIERS (IGD – GBR)
• INTERMARCHÉ – WANTY – GOBERT MATÉRIAUX (IWG – BEL)
• ISRAEL START-UP NATION (ISN – ISR)
• JUMBO-VISMA (TJV – NED)
• LOTTO SOUDAL (LTS – BEL)
• MOVISTAR TEAM (MOV – ESP)
• QUICK-STEP ALPHA VINYL TEAM (DQT – BEL)
• TEAM BIKEEXCHANGE – JAYCO (BEX – AUS)
• TEAM DSM (DSM – NED)
• TREK – SEGAFREDO (TFS – USA)
• UAE TEAM EMIRATES (UAD – UAE).
• BAHRAIN VICTORIOUS (TBV – BRN)

Kobiece WorldTeams to z kolei 14 drużyn. Pensja mimimalna w 2022r ma wynosić $31000 a w 2023 powinna zostać zrównana ze stawkami w zespołach męskich. Maksymalny rozmiar kobiecego WorldTeam to 20 zawodniczek, minimum to 10. Aktualne licencje przyznane są na sezony 2022 i 2023. 

Kobiece grupy “pierwszej dywizji” to:

• EF EDUCATION – TIBCO – SVB (TIB – USA)
• HUMAN POWERED HEALTH (HPW – USA)
• ROLAND COGEAS EDELWEISS SQUAD (CGS – SUI)
• TEAM JUMBO VISMA (JVW – NED)
• UNO-X PRO CYCLING TEAM (UXT – NOR)
• UAE TEAM (UAD – UAE).
• CANYON//SRAM RACING (CSR – GER)
• FDJ NOUVELLE-AQUITAINE FUTUROSCOPE (FDJ – FRA)
• LIV RACING XSTRA (LIV – NED)
• MOVISTAR TEAM WOMEN (MOV – ESP)
• TEAM BIKEEXCHANGE – JAYCO (BEX – AUS)
• TEAM SD WORX (SDW – NED)
• TREK – SEGAFREDO (TFS – USA)
• ​​TEAM DSM (DSM – NED)

UCI ProTeams (2. dywizja)

“Druga dywizja” liczy 17 zespołów. To również drużyny w pełni zawodowe, z minimalną pensją $44000 rocznie i zatrudniające przynajmniej 20 zawodników. Ze względu na utratę licencji WorldTeam przez grupę Qhubeka NextHash, nie jedna a dwie najlepsze ekipy ubiegłorocznego rankingu ProTeams, czyli Alpecin – Fenix oraz Arkea – Samsic mogą skorzystać z “dzikiej karty” na każdy z wyścigów World Touru. 

To ważne o tyle, że nie jest to obowiązkowe, zatem zespoły te mogą np. ograniczać koszty i nie ścigać się w trzech imprezach równocześnie a przy tym korzystać z większości przywilejów WorldTeams. 

Trzecia w rankingu drużyna TotalEnergies ma zapewniony start we wszystkich world tourowych wyścigach jednodniowych. To gwarantuje, że Peter Sagan będzie mógł się bez obaw ścigać we wszystkich wiosennych klasykach. 

W zależności od typu (etapowy lub jednodniowy) oraz kategorii wyścigu, więcej drużyn ProTeams jest zapraszanych do startu w wyścigach World Tour.

Drużyny ProTeams ścigają się głównie w wyścigach z kalendarzy kontyentalnych i mają pierwszeństwo w zaproszeniach przed zespołami Continental.

Zespoły “drugiej dywizji” 2022 to:

• ALPECIN-FENIX (AFC – BEL)
• B&B HOTELS P/B KTM (BBK – FRA)
• BARDIANI CSF FAIZANE’ (BCF – ITA)
• BINGOAL PAUWELS SAUCE WB (BWB – BEL)
• BURGOS-BH (BBH – ESP)
• CAJA RURAL-SEGUROS RGA (CJR – ESP)
• DRONE HOPPER – ANDRONI GIOCATTOLI (DRA – ITA)
• EOLO-KOMETA CYCLING TEAM (EOK – ITA)
• EQUIPO KERN PHARMA (EKP – ESP)
• EUSKALTEL – EUSKADI (EUS – ESP)
• GAZPROM-RUSVELO (GAZ – RUS)
• HUMAN POWERED HEALTH (HPM – USA)
• SPORT VLAANDEREN – BALOISE (SVB – BEL)
• TEAM ARKEA – SAMSIC (ARK – FRA)
• TEAM NOVO NORDISK (TNN – USA)
• TOTALENERGIES (TEN – FRA)
• UNO-X PRO CYCLING TEAM (UXT – NOR)

Continental Teams (3. dywizja)

Drużyny Kontynentalne to zespoły zawodowe lub półzawodowe. Jest ich obecnie niemal 200 na całym świecie. Najwięcej (11) we Włoszech, 10 w Chinach po kilka w pozostałych europejskich czy amerykańskich krajach. Polska nie ma w ogóle drużyny ProTeam i zaledwie dwie ekipy Continental: HRE Mazowsze Serce Polski oraz Voster ATS Team. 

Prowadzenie takiego klubu jest również kosztowne, ale znacznie tańsze niż drużyny ProTeams. Wiąże się to z brakiem konieczności opłat za uczestnictwo w systemie paszportu biologicznego, minimalnym składem zaczynającym się od 10 zawodników oraz brakiem ustalonej pensji minimalnej. 

W zamian za niższe koszty, drużyny Continental nie mogą ubiegać się o prawo startu w wyścigach World Touru.

Na zasadach drużyn kontynentalnych działają również nie będące WorldTeamami zespoły kobiece. 

Wielkie Toury, Monumenty, Klasyki, etapówki, wyścigi jednodniowe

Przy omówieniu dywizji drużyn pojawiły się informacje o kategoriach wyścigów i m.in. możliwości startu określonych zespołów w imprezach danej kategorii. 

System punktowania i klasyfikowania wyścigów kolarskich jest wielostopniowy i dość skomplikowany. Jeśli można go porównać do innych dyscyplin sportu, najłatwiej znaleźć analogię do tenisa.

UCI World Tour

UCI World Tour to najbardziej prestiżowe wyścigi, zarezerwowane (z wyjątkiem przyznawanych dzikich kart) dla zespołów WorldTeams. 

Wyścigi World Touru nie mają wprost przyznanych kategori, natomiast w zaprezentowanej poniżej tabeli widać wyraźnie, że na różnych imprezach tego samego typu można zdobywać różną liczbę punktów. 

I tak Tour de France jest wyżej punktowany niż pozostałe dwa wielkie toury, czyli Giro i Vuelta. 

Zwycięstwo w dziewięciu najważniejszych wyścigach jednodniowych: Mediolan – San Remo, Dookoła Flandrii, Paryż – Roubaix, Liege – Bastogne – Liege, Dookoła Lombardii, Gandawa – Wevelgem, Amstel Gold Race, Grand Prix Montrealu i Grand Prix Quebecu warte jest tyle samo, co sześciu kluczowych, tygodniowych wyścigach etapowych: Paryż – Nicea, Tirreno – Adriatico, Dookoła Romandii, Dookoła Szwajcarii, Criterium du Dauphine i Tour Down Under (w tym roku odwołany ze względu na pandemię). 

W tym miejscu musi pojawić się również słowo “monument”. To pięć najbardziej prestiżowych wyścigów jednodniowych: Mediolan – San Remo, Dookoła Flandrii, Paryż – Roubaix, Liege – Bastogne – Liege i Dookoła Lombardii. Jak jednak widać, w ich przypadku kluczowe sprawy to tradycja i prestiż a nie punkty czy rankingi. Choć są tak samo liczone jak kilka innych klasyków, to właśnie zwycięstwa w nich są najbardziej cenione w kolarskim świecie. 

Idąc dalej, mamy ważne wyścigi tygodniowe: Dookoła Kraju Basków, Dookoła Katalonii, Tour de Pologne i Dookoła Beleluxu, z których najważniejszy jest zdecydowanie Dookoła Kraju Basków. Są one punktowane tak samo lub wyżej jak pozostałe wyścigi jednodniowe, spośród których najbardziej znane to Strade Bianche, E3 Harelbeke i Walońska Strzała czy Omloop Het Nieuwsblad. 

Jak więc widzicie, mamy tu do czynienia z nietypową mieszanką historii, tradycji, marketingu i polityki i to od nich zależą punkty zdobywane na określonych wyścigach World Touru.

UCI Continental Circuits

Wyścigi kontynentalne niedawno przeszły kolejną reformę. Imprezy najwyższej kategorii, dotychczas nazywane “HC” (“Hors Category”) zostały przekształcone w wyścigi “Pro”. 

Zatem mamy w kolejności wyścigi: Pro, .1 i .2 kategorii. 

Kropka przed klasą wyścigu pojawia się nie bez powodu, ponieważ w zależności od tego, co znajdziemy przed nią, będzie to impreza jedno lub wielodniowa (bez wględu na liczbę etapów). 

Wyścigi 1. to zawody jednodniowe zaś 2. to etapowe. 

Zatem 1.Pro to wyścig jednodniowy, a najbardziej znane z nich to Kuurne-Bruksela-Kuurne, Paryż-Tours, Milano-Torino, Scheldeprijs czy Brabancka Strzała.

2.Pro to ważne etapówki, na przykład Tour of the Alps, Volta a Algarve czy Danmark Rundt. 

Co do zasady od kilku lat nie mamy w Polsce nawet wyścigów kategorii .1. W przeszłości zdarzało się, że miały ją wyścigi Bałtyk-Karkonosze, Wyścig Solidarności i Olimpiczyków, Szlakiem Walk Majora Hubala czy Memoriał Łasaka. 

Ponieważ jednak kategoria UCI wiąże się z określonymi zobowiązaniami, głównie finansowymi, rodzimi organizatorzy nie są w stanie zapewnić funduszy aby uzyskać kategorię wyższą niż .2

Oznacza to tyle, że zawodnicy ścigający się na krajowym podwórku zdobywają mało punktów do rankingu UCI. Dla przykładu wygranie jednodniowego wyścigu drugiej kategorii to bowiem punktów 40 a zwycięstwo na jednym etapie worldtourowego Tour de Pologne 50.  

Równocześnie wygranie Tour of the Alps to nie tylko sprawdzian formy przed Giro d’Italia, ale też zastrzyk 200 punktów, czyli więcej niż za 9. miejsce w klasyfikacji generalnej tegoż Giro czy szóste miejsce w Paryż-Roubaix. 

Prestiż, nagrody finansowe i punkty w rankingu również nie biorą się “z niczego”. 

W zależności od kategorii wyścigu zawody mają m.in. określony maksymalny dystans, co obrazuje poniższa tabela:

Z kolei o poziomie sportowym zawodników decyduje m.in. parytet zespołów z licencją wyższej dywizji. I tak w zawodach .Pro w Europie może startować nawet 70% zespołów z licencją WorldTeam, w zawodach .1 50% a w zawodach .2 nie mogą startować w ogóle. 

Z kolei w imprezach .2 pierwszeństwo mają zespoły kontynentalne z kraju organizatora. Mogą tam również startować niezawodowe kluby i zespoły. Ma to sens o tyle, że zawody te często są kluczowymi w rywalizacji w lokalnych rankingach, challenge’ach czy pucharach. Taką sytuację obserwujemy właśnie na polskich wyścigach. 

Jeśli zaś chodzi o kolarstwo kobiece, zasady są ogólnie rzecz ujmując analogiczne, natomiast ze względu na mniejszą liczebność grup zawodowych, są mniej restrykcyjne. 

Zdjęcie okładkowe: Paryż-Tours 2021 czyli wyścig kategorii 1.Pro, materiały prasowe ASO.